Allt sem þú þarft að vita um hreindýr (Rangifer Tarandus) á Íslandi þar sem þessi grípandi dýr ráfa frjálslega innan um hrífandi landslag. Sem eina cervid tegundin þar sem bæði kynin vaxa hreindýr eru hreindýr sannarlega merkileg tegund. Þeir eru víða dreift yfir norðurhveli jarðar, með íbúa í Rússlandi, Norður-Ameríku, Kanada, Alaska, Noregi, Norður-Svíþjóð, Norður-Finnlandi, Svalbarða og Íslandi.

‍

^{Saga hreindýra á Íslandi}

Hreindýr voru upphaflega flutt inn til Íslands á 18. öld í tilraunaskyni, með það að markmiði að koma á stofni sem nýta mætti í íslenskum landbúnaði, svipað og starfsbræður þeirra á Lapplandi. Á milli 1771 og 1787 voru gerðar fjórar tilraunir til að kynna hreindýr frá Norður-Noregi til Íslands. Því miður skapaði hörð íslenskt loftslag, alvarlegir vetur og takmarkaðar fæðuheimildir verulegar áskoranir fyrir hreindýrin og leiddi til mikillar dánartíðni. Reyndar var árið 1939 talið að hreindýr væru á barmi útrýmingar á Íslandi.

Í gæfuslag uppgötvuðust hins vegar um 100 hreindýr á Austurlandi og er talið að núverandi íbúafjöldi stafi af afkomendum þeirra. Í gegnum tíðina hefur hreindýrastofninn vaxið hratt og í dag, yfir sumarmánuðina, má finna um 6.000 til 7.000 hreindýr eingöngu í austurhluta landsins, sérstaklega austan Jökulsá á Fjöllum og norðan Vatnajökuls.

‍

^{Hvar á að sjá hreindýr?}

Fyrir þá sem vilja verða vitni að þessum skepnum í sínu náttúrulega búsvæði mælum við með því að stefna á hærra jörð umhverfis fjallið Snæfell á Austurlandi yfir sumarmánuðina. Besti tíminn til að fylgjast með hreindýrum er þó á veturna þegar hjörin ferðast niður á láglendi í leit að fæðu. Þú gætir jafnvel verið svo heppinn að ná svipinn af þeim nálægt bænum Vopnafirði eða eins langt suður og Jökulsárlónið.

‍

^{Stærð og einkenni}

Fullorðin karlkyns hreindýr á Íslandi vega oftast um 90 kíló en kvendýr vega u.þ.b. 40 kíló. Litun þeirra hentar vel umhverfi sínu, með gráan skinn á höfði, baki og fótleggjum og hvítt skinn á kviðunum. Allur líkami hreindýrs er þakinn skinn, sem þjónar sem aðal einangrun þess, sem gerir það kleift að stjórna kjarna líkamshita þess í samræmi við aðstæður í kring. Merkilegt er að hreindýr geta haldið stöðugum líkamshita án þess að auka efnaskipti þeirra, jafnvel við hitastig allt niður í -40°C.

‍

^{Mataræði og fóðrunarvenjur}

Hreindýr hafa fjölbreytt mataræði og neyta ýmissa plantna, þar sem lýðdýr eru ákjósanleg fæða þeirra. Þrátt fyrir einstaka kvartanir um ofbeit hafa hreindýr minni áhrif á hagi miðað við sauðfé. Yfir vetrarmánuðina, þegar fæðuheimildir eru takmarkaðar, aðlagast hreindýr og fóðra fyrir hvaða gróður sem þau geta fundið undir snjónum.

^{Veiði og náttúruvernd}

Á Íslandi eru öll villt spendýr (að undanskildum minkum, músum og rottum) friðlýst á náttúrulegum búsvæðum sínum samkvæmt ákvæðum laga nr. 64/1994, sem fjallar um vernd, verndun og veiðar á villtum fuglum og spendýrum. Hins vegar hafa hreindýr alltaf fengið meiri vernd en önnur spendýr hér á landi. Þó að veiðar á hreindýrum séu heimilar er ákveðinn sérstakur veiðikvóti árlega fyrir hvert veiðisvæði, miðað við stofnfjölda hvers kyns. Um það bil 1.200 hreindýrum er úthlutað af handahófi til umsækjenda, bæði á staðnum og á alþjóðavettvangi, ár hvert.

‍